حجاب؛ محله پررفت‌وآمد قاسم‌آباد

تاریخچه

محله حجاب از محلات پررفت‌وآمد محدوده قاسم‌آباد است که بولواری به همین نام نیز از دل آن می‌گذرد. این محله نیز مانند سایر محلات قاسم‌آباد قدمت شهرنشینی چندانی ندارد و از حدود سال ۱۳۶۵ به‌تدریج سکونت در آن آغاز شده است.

البته روستای قاسم‌آباد پیشینه زیادی دارد. این محدوده در زمان نادرشاه، یوسفیه خوانده می‌شد. بنا به «کتاب جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، نوشته مهدی سیدی، یکی از واقفان بزرگ شهر مشهد به‌نام یلداش‌بیک (فرزند حاجی امام‌ویردی کوزه‌کنانی) در سال ۱۱۵۸ قمری روستایی به‌نام یوسفیه را برای مصارف شب‌های احیای ماه رمضان و هزینه سوخت سالانه صحن مقدس و مسجد گوهرشاد وقف کرده است.

روستای یوسفیه و زمین‌های آن در محدوده منطقه ۱۰ قرار می‌گیرد، اما دست‌کم از نیمه دوم قرن سیزدهم قمری، روستای قاسم‌آباد در همان محل یوسفیه پیشین شهرت یافته است. ناصرالدین‌شاه نیز در سفر سال ۱۳۰۰ قمری‌اش به مشهد، هنگام خروج از دروازه ارگ به قصد ییلاقات طرقبه، از روستای قاسم‌آباد نام برده است.

بافت

محله حجاب با ۲۴۹ هکتار وسعت و حدود ۴۲ هزار نفر جمعیت، جزو محلات پرجمعیت مشهد است. دقیق‌تر اینکه این محله ششمین محله پرجمعیت مشهد است. به‌طور متوسط در هر هکتار این محله ۱۷۰ نفر سکونت دارند که سه‌برابر میانگین شهری و نشان‌دهنده تراکم شدید جمعیت در محله است.

حدود ۶۰ درصد مساحت محله را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند و بعد از آن فضای سبز و فضا‌های آموزشی قرار می‌گیرد. دراین‌میان، مکان‌های ورزشی و تجاری نیز از وسعت و سهم سرانه خوبی برخوردارند. زنان ۳۰ تا ۳۵ ساله و مردان ۲۵ تا ۳۰ ساله بیشترین جمعیت محله حجاب را به خود اختصاص داده‌اند.

دراین‌میان، فراوانی افراد ۳۵ تا ۶۰ ساله در این محله نسبت به بسیاری از محلات مشهد نشان‌دهنده حضور طولانی‌مدت جوان‌های قدیمی با سابقه سکونت طولانی‌مدت در این محله است. البته تمایل افراد میان‌سال به حضور در این محدوده شهر را نیز باید در نظر گرفت.

بر اساس آنچه در نقشه تصاویر سه‌بعدی مشاهد می‌شود، هرچه از بولوار شاهد به‌سمت حاشیه بزرگراه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی پیش می‌رویم، شمار ساختمان‌های مرتفع و چندطبقه بیشتر می‌شود تا آنجا که ساختمان‌های چهار، پنج و حتی شش‌طبقه زیادی در این محدوده وجود دارد. این درحالی است که در محدوده بولوار شاهد بیشتر ساختمان‌ها یک تا سه‌طبقه است.

دسترسی

هنوز محله حجاب به قطارشهری متصل نشده است و دسترسی از این نظر وجود ندارد، اما با تکمیل و افتتاح خط سه قطارشهری، رفت‌وآمد شهروندان و ساکنان از این طریق امکان‌پذیر می‌شود. پراکندگی ایستگاه‌های اتوبوس در محدوده حجاب خوب است، به‌گونه‌ای که میانگین فاصله مکانی به نزدیک‌ترین ایستگاه، ۱۲۲ متر است.

از نظر مسیر‌های ارتباطی درون‌شهری نیز می‌توان به دسترسی به بزرگراه آیت‌الله رفسنجانی و بولوار شاهد از طریق محور‌های حجاب و امامیه اشاره کرد.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• محله حجاب پنج بوستان دارد و نسبت به بسیاری از محلات مشهد از سرانه فضای سبز مناسبی برخوردار است، چنان‌که به‌طور میانگین فقط با پیمودن ۹۵ متر می‌توانید به یک نقطه سبز برسید. دراین‌میان،
• بوستان نیلوفر آبی با ۵ هزار مترمربع مساحت از بزرگ‌ترین و محوری‌ترین بوستان‌های قاسم‌آباد است که بسیاری از افراد برای ورزش روزانه از سراسر منطقه ۱۰ به آن مراجعه می‌کنند.
• مجتمع تجاری ابریشم و ساختمان پزشکان غرب مشهد محدوده‌ای پویا را در انتهای بولوار حجاب ایجاد کرده‌اند و مخاطبانی از همه مناطق مشهد دارند. علاوه بر آن، کلینیک درمانی شهید فاتق وابسته به سازمان تأمین اجتماعی و درمانگاه امام‌حسن‌مجتبی (ع) نیز در این محله هستند.
• محله حجاب ۱۰ دبستان دارد و از این حیث از محلات آموزشی شهرک غرب است و بسیاری از دانش‌آموزان برای تحصیل به این محله می‌آیند.
• استخر اندیشه که از استخر‌های قدیمی مشهد است، مخاطبانی از سراسر مشهد دارد.
• محله حجاب هفت سالن ورزشی چندمنظوره دارد و از محلات پاتوق ورزشکاران قاسم‌آباد است.
• این محله با شش مسجد، فضای مذهبی خوبی در محله ایجاد کرده است.
• محله حجاب پنج مرکز محله دارد که هرکدام با ظرفیت‌های متنوعشان، ویژگی‌های فرامحله‌ای برای این منطقه ایجاد کرده‌اند.
• یکی از ظرفیت‌های خوب محله حجاب، وجود ایستگاه شماره ۳۵ آتش‌نشانی و کلانتری قاسم‌آباد است که بی‌تردید سرعت رسیدگی‌ها در صورت نیاز را بیشتر کرده است.

حدود جغرافیایی

محله حجاب از شرق به بولوار اندیشه، از شمال به بزرگراه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، از غرب به بولوار امامیه و از جنوب به بولوار شاهد محدود می‌شود. حجاب در همسایگی چهار محله ایثاگران، امیریه، امامیه و استاد یوسفی قرار دارد.